Prawo do pogrzebu
Dziecko, które umiera w łonie matki jest takim samym człowiekiem, jak każdy z nas. Należy mu się, tak jak każdemu człowiekowi, szacunek, godne traktowanie i godny pogrzeb. Rodzice mają prawo do pochówku swego zmarłego dziecka, niezależnie od wieku, jakie osiągnęło ono w łonie swej matki. Papież Benedykt XVI w bulli „Spes orandi” (Modląca się nadzieja) stwierdza, że dzieci nienarodzone z przyczyn poronienia lub aborcji, mimo braku chrztu, dostąpią zbawienia i należy się im pogrzeb.
Chrzest Pragnienia
W Kościele uznaje się chrzest pragnienia, czyli włączenie do rzeczywistości zbawczej kogoś, kto zamierzał, a z różnych powodów nie był jeszcze w stanie przyjąć chrztu sakramentalnego. W przypadku chrztu dzieci, pragnienie i potrzebną do przyjęcia chrztu wiarę mają rodzice lub opiekunowie. Możemy to odnieść również do sytuacji Dziecka zmarłego w wyniku poronienia, które z pewnością zostałoby ochrzczone, gdyby tylko przyszło na świat, bo taki był zamiar jego rodziców. [o. R. Pilch OP]
1. Formalności w szpitalu, przychodni
Jeśli rodzice dowiadują się, że ich Dziecko zmarło przed upływem 22 tygodnia ciąży - a chcieliby je pochować - warto w szpitalu zastrzec sobie chęć odbioru jego ciałka oraz stosownych dokumentów. W przypadku śmierci dziecka po 22 tygodniu ciąży rodzice mają obowiązek zgłosić się do kancelarii szpitala, ponieważ muszą dziecko zarejestrować. Powyższe informacje wynikają z faktu szpitalnej praktyki rozróżniania poronienia i porodu – strata dziecka do 22 tyg. rozumiana jest jako poronienie, strata po 22 tyg. jako poród.
Dokumenty jakie otrzymują rodzice:
Karta Martwego Urodzenia lub Karta Urodzenia i Karta Zgonu. Dokumenty te należy dostarczyć do Urzędu Stanu Cywilnego w ciągu 3 dni od narodzin. Może to zrobić szpital lub sami rodzice (jeśli szpital wydał takie zawiadomienie rodzicom do ręki). Obecnie największą trudnością w otrzymaniu Karty Martwego Urodzenia jest konieczność określenia w niej płci dziecka. Na wczesnym etapie ciąży nie można tego zrobić bez przeprowadzenia badań genetycznych. Przepisy nie precyzują tej kwestii i w praktyce obowiązek zlecenia i poniesienia kosztów badań leży po stronie rodziców. Wykonanie badania genetycznego nie wymaga skierowania od lekarza. Ciałko Dziecka musi być odpowiednio zabezpieczone - o szczegóły należy zapytać personel medyczny. Czas oczekiwania na wyniki wynosi około dwóch tygodni.
Jeśli poronienie / poród odbyły się w domu, dokumenty konieczne do złożenia w USC wystawia szpital, do którego kobieta zgłosiła się po poronieniu / porodzie.
Prawo do rejestracji dotyczy również poronień / porodów, które odbyły się poza granicami Polski, nawet jeśli państwo, w którym doszło do poronienia / porodu, prawo to ogranicza ze względu na długość trwania ciąży. Rejestracja odbywa się za pośrednictwem konsula (jeśli to konieczne), a urzędem właściwym do dokonania rejestracji jest wtedy USC Warszawa-Śródmieście.
Jeśli określenie płci Dziecka nie jest możliwe – z różnych powodów – szpital nie wystawia Karty Martwego Urodzenia (a więc nie ma możliwości zgłoszenia urodzenia w USC), natomiast może wystawić Kartę Zgonu (w szpitalu zostaje uzupełniona część przeznaczona dla administracji cmentarza), która jest konieczna do pochowania Dziecka. W tym przypadku kobieta jest pozbawiona zarówno prawa do zasiłku i urlopu macierzyńskiego jak i również prawa do zasiłku pogrzebowego.
2. Rejestracja w Urzędzie Stanu Cywilnego
Urząd Stanu Cywilnego sporządza Akt urodzenia z adnotacją, że Dziecko urodziło się martwe lub Akt urodzenia i Akt zgonu. Dokumenty wystawiane są „od ręki”. Aby je otrzymać należy przedłożyć:
- Kartę martwego urodzenia lub Kartę urodzenia i Kartę zgonu (wystawia je szpital)
- dowody osobiste rodziców.
Przed pójściem do USC warto, aby rodzice skontaktowali się telefonicznie i poinformowali o swojej sytuacji – USC przygotuje pozostałą, niezbędną dokumentację (akt małżeństwa).
3. Formalności pogrzebowe
W celu pochowania Dziecka należy zgłosić się do Miejskiego Zarządu Cmentarzy z następującymi dokumentami:
- Odpis zupełny Aktu Urodzenia z adnotacją, że Dziecko urodziło się martwe / Akt Zgonu / Karta Zgonu.
- Dziecko może być pochowane w grobie indywidualnym lub rodzinnym.
- Jeśli rodzice chcą pochować Dziecko według obrzędu pogrzebu katolickiego powinni zgłosić się do parafii. Rytuał pogrzebowy przewiduje pogrzeb w obecności ciała Dziecka, wedle formularza pogrzebu Dziecka nieochrzczonego. Przewiduje on pełny pogrzeb, nawet z 3 stacjami (w domu, w kościele i na cmentarzu). Msza św. odprawiana jest w kolorze białym w intencji zmarłego Dziecka i jego rodziców.
Jeśli rodzice rezygnują z prawa pochowania Dziecka, obowiązek pochówku spada na gminę właściwą ze względu na miejsce zgonu. Dziecko zostanie pochowane w grobie zbiorowym. Warto pamiętać, że każda osoba, która zgłosi chęć pochowania osoby zmarłej może to uczynić.
4. Formalności związane ze świadczeniami
Rodzice mają prawo do uzyskania zasiłku pogrzebowego. W tym celu należy zgłosić się do ZUS z następującymi dokumentami:
- odpis Aktu Urodzenia z adnotacją, że Dziecko urodziło się martwe
- wniosek (do pobrania w ZUS-ie)
- dowód osobisty (jednego z rodziców)
- zaświadczenie o zatrudnieniu (jednego z rodziców)
- rachunki związane z pogrzebem (trumienka)
Kodeks Pracy przewiduje 8-tygodniowy urlop macierzyński dla pracownicy, której Dziecko urodziło się martwe. Aby z niego skorzystać, kobieta musi przedstawić pracodawcy Aktu Urodzenia z adnotacją, że Dziecko urodziło się martwe.
W razie urodzenia dziecka martwego (…) ubezpieczonej przysługuje zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka.” (Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; stan prawny na dzień 1.06.2012 r.)
Firmy ubezpieczeniowe
W sytuacji straty Dziecka, rodzice mają prawo do wypłaty świadczenia – pod warunkiem, że przewidują to ogólne warunki umowy konkretnej firmy ubezpieczeniowej. Jeżeli w warunkach ubezpieczenia nie ma klauzuli uściślającej wiek Dziecka, to należy się odszkodowanie z tytułu urodzenia martwego Dziecka.
5. Kościół a Dzieci zmarłe przed narodzeniem
"Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, Kościół może tylko polecać je miłosierdziu Bożemu, jak czyni to podczas przeznaczonego dla nich obrzędu pogrzebu. Istotnie, wielkie miłosierdzie Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni (Por. 1 Tm 2, 4) i miłość Jezusa do dzieci, która kazała Mu powiedzieć: "Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im" (Mk 10,14), pozwalają nam mieć nadzieję, że istnieje jakaś droga zbawienia dla dzieci zmarłych bez chrztu.” (KKK 1261)
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Nadzieja zbawienia dla dzieci, które umierają bez chrztu (19.01.2007 r.) – tekst dostępny:
Rada Naukowa KEP, po zaciągnięciu opinii profesorów teologii, wydała Opinię teologiczną o losie dzieci zmarłych bez chrztu: „(…) należałoby uznać, że dzieci umierające bez Chrztu zostają uwolnione od grzechu pierworodnego za pośrednictwem pragnienia Chrztu, zawartego w akcie wiary Kościoła, wyrażonego w jego modlitwie wstawienniczej o zbawienie wszystkich. Ponieważ każdy sakrament dokonuje się w wierze Kościoła, który go sprawuje z mandatu Chrystusa, także sakrament Chrztu dzieci jest sprawowany w tej wierze i dlatego nie widać rozumnych podstaw dla wyłączenia dzieci nieochrzczonych z powszechnej zbawczej woli Boga (…).”
Msza Święta i spotkanie dla rodziców Dzieci utraconych jest odprawiana w każdy drugi piątek miesiąca w Bazylice Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach o godz. 18:00.
Wsparcie
Wsparcie, materiały, porady:
www.poronienie.pl
www.dlaczego.org.pl
W dniu 15 października jest obchodzony w wielu krajach, w tym także w Polsce, Dzień Dziecka Utraconego.